Fablorelatos

O desorau

12 junio 2021

Foto tomada prestada del blog http://cesbor.blogspot.com/

Buena nuei, soi Chuan Chuse, O desorau, moriziego, me digo asinas porque soy como os moriziegos, que he bibiu  más de trenta añadas de treballo de nueí, en una grán interpresa de nuestra redolada, y dimpues de güeito añadas de chubilazión, y dos de expedién de regulación d’emplego, y encara no he podiu recuperar o ritmo d’o suenio, que no ye atro que o de los paxaricos. Ye per ixo que me digo o desorau, perque peren duermo a empentones y a blincos.

Dito isto tos ne dire, que quiero contar a miya historia por chiquet capetulos, ta que siga más una istoria que un relato u cuento. Que con o buestro premiso me prermitiré poner números a cada chiquet capetulo, unos serán una mica más luengos y atros, dos ú tres lineas, mas curtos.

Tamién que he aprobeitau  la confitanza en yo, de Guillermo o direutor d’a Garzeta, ta poder escribir ista chiqueta historia en “mi aragonés” con a medrana de que bel sabio mal educau en ista miya quiesta luenga, encuenta de beyer una mena de aduyar a l’aragonés a ser sentido y charrau, lo beiga  como una zaborreria de fuellas, que sientan bergüeña de mis parolas, pero ixo rai, qui quiera que lo leya  como yo l’escribo, y a qui no li cuaque pos rai, cuesta un inte de dixar de leyer, lo que no te cuaca. Perque ye seguras, que beluno ne abra que ha de dizir que ye mal feito, pero con to i con ixo tamién lis ne doi as gracias por leyer, lo poquet que ne aigan leyiu.

Foto tomada prestada del blog http://cesbor.blogspot.com/

Por atro costau he de diziros, que soi un treballador solo con estudeos primarios, que cuan me mancaban dos meses ta fer catorze añadas, ya lo mayestro aprobeitando as bacanzas de Nadal, me’n die la cartila escolar, y ya me’n dizie, que ya no eba de tornar ie (t’ascuela). Berdá ye, que ya con más de trenta añadas, fazie un curso ta poder sacar-me o graduau escolar, y lo pude fer y lo fazie, repitiendo dos asinaturas qu’én  aprobé, ta setiembre.

Me cal dizir, que mos ne fazión muito fazil (lo desamén), porque n’estié feito en una añada en a fabrica, ye berdá que baluraron a nuestra esmaxinada de puyar a ras diez de maitin a estudiar, de continas chentar en a fabrica, y dimpues fer-nos nuestras güeito goras de treballo.

Empezipie con l’aragones por solidaridá con la miya Siñora en la añada 90 y con a miya filla, yo no me sentiba con fuerza y balura ta estudiar, ya con mas de cuaranta añadas, pero una vegada que empezipié y escomenzipié  a sentir charrar a lo mayestro, que solo yera un zagal de diezisiet (17) años, y que a yo me’n beyeba y me diziba que yera biello (y eba ragon, a miya filla teneba as mesmas añadas que er) pero podié más o miyo aimor por a nuestra tierra, y as nuestras costumes y luengas, y que ya no podie dixar-lo dica güei. Gracias a las Estrelas no lo dixé…

Porque la miya luenga materna ye o “Castellano D’Aragón, pero lo miyo aimor ye ta nuestro Aragonés, y dimpues con muito rispeto por a nuetra quiesta (a lo menos eba d’estar quiesta) luenga catalana d’Aragón, que ye a luenga materna de muitos aragoneses, de Uesca y de Teruel.

Foto tomada prestada del blog http://cesbor.blogspot.com/

Muitos aragoneses no saben que Aragón fue un reino con tres luengas de la península, y güei seguntes reculle el estatuto de autonomía, ne tiene reconoxida solo una, o castellano. Por disgrazia t’Aragón, no riconoxe ni l’aragonés ni lo catalán d’Aragón. Pero nusatros sabemos que denguna atra comunidá  d’o estau,  tiene tres como nusatros os aragoneses. Ye per ixo, que emos de cudiar as tres, a lo menos las que se charran en Aragón, y como las charramos en Aragón.

….continuará….

Las fotos como pone a pie de página de las mismas han sido tomadas prestadas del blog Centro de Estudios Borjanos, no duden en visitar el blog en cuestión, un blog con mucho trabajo a cuestas y muy interesante.

Bocabulario:                                                                                                                                                                
Desorau: desvelado, que se ha despertado y no puede dormir,
Moriziego: murciélago,
Interpresa: empresa,
Redolada: alrededores de un lugar,
Güeito: ocho,
Encara: aún,
Empentone: empujones,
Luengo: largo,
Medrana: miedo,
Quiesta: querida,
Beiga: vea,
Zaborrerria: chapucería,
Fuellas: hojas,
Bergüeña: vergüenza,
Parolas: palabras,
Ixo-rai: exprexión… no tiene importancia, no pasa, nada.
Beluno: alguno,
Feito: hecho,
Mancaban: faltaban,
Bacanzas: vacaciones,
Nadal: navidad,
Me’n dizié: me dijo a mí,
Ta: para,
Cal dizir: tengo que decir,
Fazión: hicieron,
Esmaxinada: esfuerzo,
Puyar: subir,
Maitín: mañana,
De continas: de continuo,
Chentar: comer al medio dia,
Filla: hija,
Balura: valor y capacidad inteluctual.
Biello: viejo,
Quiesta: querida,
Eba: tenía,
Ragón: razón,
Güei: hoy,
Lugar: pueblo
Solfa: conjunto de notas musicales,
Ilexia: iglesia,
Parau: preparado,
Ie: allí, o aquí,
A la meya tas seis: a las cinco y media,
Quedaban bi: se quedaban por,
Anti parti: además,
M’amolaba: me fastidiaba,
Muito: mucho,
Garra: nada.
s r

Deja una respuesta

Esta web utiliza cookies propias y de terceros para su correcto funcionamiento y para fines analíticos. Contiene enlaces a sitios web de terceros con políticas de privacidad ajenas que podrás aceptar o no cuando accedas a ellos. Al hacer clic en el botón Aceptar, acepta el uso de estas tecnologías y el procesamiento de tus datos para estos propósitos. Más información
Privacidad